Gia Trình
Elton John và Bernie Taupin chưa bao giờ là một cặp đôi luyến ái, mà là hai người bạn tri kỷ trong âm nhạc. Những giai điệu Elton John khiến chúng ta chìm trong thế giới màu sắc, ca từ của Bernie Taupin sẽ ru khán giả vào giấc mơ siêu thực. Hơn nửa thế kỷ, sự kết hợp của bộ đôi John/Taupin là động lực mạnh mẽ cho kho tàng âm nhạc đồ sộ của Sir Elton John.
Mối lương duyên định mệnh
Sir Elton John và Bernie Taupin không phải là bạn học thời phổ thông mà vô tình quen nhau qua quảng cáo. Thập niên 1960, hãng thu âm Liberty tìm kiếm nhạc sỹ sáng tác nhạc thông qua quảng cáo. Cả John và Taupin cũng nộp hồ sơ nhưng thật tình cờ, hai người không thể làm việc độc lập. Đối với Sir Elton, viết lời quả thực khó nhọc trong khi Bernie xoay sở với việc viết nhạc. Cuối cùng, Elton được gửi một bài thơ do Bernie sáng tác vào năm 1967. Và mối lương duyên âm nhạc của họ bắt đầu từ đấy khi hai tài năng kết hợp sức sáng tạo để sản sinh những tác phẩm xuất sắc.
Taupin gần như là người phiên dịch siêu phàm những ký ức, trạng thái cảm xúc, giấc mơ kỳ ảo của John phản ánh trong âm nhạc. Năm 1997, ông đã chắp bút cho bản nhạc nổi tiếng nhất của John Candle in the wind 1997 (Ngọn nến trước gió) để tưởng nhớ công nương bạc mệnh Diana qua đời. Đĩa đơn thành công ngoài sức tưởng tượng, đạt hạng bạch kim tại Mỹ, được bình chọn ca khúc xuất sắc nhất năm của tạp chí Billboard. Đồng thời, Elton John cũng đoạt giải Grammy 1998 với phần Trình diễn Pop xuất sắc nhất bởi ca khúc nhẹ nhàng chạm vào tim khán giả. Phần nhạc đã quá nổi tiếng vì John tái sử dụng ca khúc Candle in the wind để tưởng nhớ Marilyn Monroe năm 1973. Nhưng cú lội ngược dòng của Taupin mới thực sự bất ngờ. Trong khoảng thời gian rất ngắn, ông đã tái hiện chân thực nhất hình ảnh đóa hồng nước Anh bằng thơ trên nền nhạc từng rất thành công phác họa Monroe.
Goodbye England’s rose ; May you ever grow in our hearts ; You were the grace that placed itself ; Where lives were torn apart ; You called out to our country ; And you whispered to those in pain ; Now you belong to heaven ; And the stars spell out your name ; And it seems to me you lived your life ; Like a candle in the wind ; Never fading with the sunset ; When the rain set in.
Tạm biệt đóa hồng nước Anh ; Người luôn sống mãi trong trái tim chúng tôi ; Sự duyên dáng của người luôn hiện hữu ; Nơi những cuộc sống bị giằng xé ; Người luôn kêu gọi cả đất nước này ; Thì thầm với những nỗi khổ đau ; Giờ người đã thuộc về thiên đàng ; Và những ngôi sao đánh vần tên người ; Dường như đối với tôi ; Người đã sống một cuộc đời ; Như ngọn nến trước gió ; Không bao giờ tàn phai cùng ánh mặt trời ; Kể cả khi mưa ập đến.
Sự hòa quyện giữa nhạc và lời
Nếu liệt kê hết các bản hit của Elton John mà ca từ của Taupin thì không đếm xuể. Họ kế thừa tinh thần hợp tác từ bộ đôi huyền thoại Lennon/McCartney của nhóm The Beatles trong các album Elton John (1970), Goodbye Yellow Brick Road (Tạm biệt con đường lát gạch vàng, 1973), Too Low for Zero (Quá thấp ngưỡng số Không, 1983), The One (1992). Khác với Lennon/McCartney, khán giả biết rõ vai trò John/Taupin trong các ca khúc kinh điển như Your Song (Bài hát cho em) thập niên 1970, Nikita thập niên 80 và The One thập niên 90. Thành công của John và Taupin luôn đặt ra câu hỏi muôn thuở: Nhạc hay lời, cái nào quan trọng hơn?
Mặc dù Taupin khá chìm và đứng lùi vào hậu trường so với John, giới phê bình và khán giả yêu nhạc luôn đề cao giá trị thơ ca trong âm nhạc Elton John. Không dễ để tách riêng giá trị đơn lẻ của nhạc và lời trong những bản nhạc như Don’t let the sun go down on me (Đừng để mặt trời lặn trong mắt em) hay Sorry seems to be hardest words (Xin lỗi là ngôn từ khó khăn nhất).
Sự cộng hưởng giữa nhạc sỹ và thi sỹ tài năng luôn vượt mọi toan tính. Ngạc nhiên hơn, họ làm việc khá độc lập để hoàn thiện tác phẩm. Phim tài liệu Two Rooms (Hai căn phòng, 1991) đã mô tả cách nhạc sỹ và thi sỹ John và Taupin. Theo đó, Taupin tự sáng tác lời theo ý mình, sau đó John sẽ ghép lời thơ vào nhạc. Tương tự, John sáng tác nhạc dựa trên ý thơ của Taupin nhưng cả hai cùng phối hợp chặt chẽ hơn. Taupin cùng xuất hiện với John trong studio khi ca khúc được viết và ghi âm. Nhờ sự kết hợp tinh tế vậy, bản nhạc Your Song (Bài hát cho em) vẫn có sức sống bất tận xuyên thời gian gần 50 năm.
I sat on the roof and kicked off the moss ; Well, a few of the verses, well, they’ve got me quite cross ; But the sun’s been quite kind while I wrote this song ; It’s for people like you that keep it turned on ; So excuse me forgetting, but these things I do ; You see I’ve forgotten if they’re green or they’re blue ; Anyway the thing is what I really mean ; Yours are the sweetest eyes I’ve ever seen.
Anh ngồi trên mái nhà, giẫm lên rêu phong ; Một vài khổ thơ khiến anh nhầm lẫn ; Mặt trời khá tử tế khi anh viết bài ca này ; Bởi vì nó dành cho em, người luôn giữ cho ánh nắng tràn ngập ; Xin lỗi em nếu anh đã quên nhưng không thể quên những gì anh làm ; Vì em sẽ hiểu anh chỉ quên màu sắc là xanh lá cây hay xanh dương ; Dẫu sao anh chỉ muốn nói rằng Đôi mắt em là đôi mắt ngọt ngào nhất anh từng thấy.
Câu chuyện dài kỳ về hợp tác nửa thế kỷ
Cả hai nghệ sỹ giờ đều ở tuổi thất thập: Taupin tuổi 71 và John đã sang tuổi 74. Nhìn lại quãng đường hợp tác của họ như một cuốn truyện dài kỳ bất chấp khoảng cách về giáo dục, địa lý, tính cách. Taupin sinh ra trong gia đình nông dân ở ngoại ô Lincolnshire, trong khi John nuôi dưỡng trong gia đình danh giá, có truyền thống âm nhạc. Bố John là người chơi kèn trumpet cho Không lực Hoàng Gia (Royal Air Force). Một điểm thú vị khác là bảng điểm môn văn kém ấn tượng của Taupin dường như không liên quan tới những áng thơ xuất sắc của ông. Chuyển sang nghề báo không thành công, cuối cùng Taupin lại bén duyên với âm nhạc của John.
Thành công đến với John/Taupin từ năm 1970 ở độ tuổi trẻ sung sức nhờ các ballad Your Song, Tiny Dancer, Rocket Man, Crocodile Rock. Năm 1977, bộ đôi ngừng hợp tác vì áp lực biểu diễn và các vấn đề nghiện ngập của John. Taupin cũng trải qua cuộc sống ăn chơi, sa đọa mặc dù lui vào ở ẩn. Ông sớm chuyển tới California sau cuộc hôn nhân đổ vỡ và sống ở đó đến tận bây giờ. Khoảng cách địa lý không thể chia rẽ cái duyên âm nhạc giữa họ. Taupin cố gắng ra mắt album riêng năm 1980 và viết nhạc cho các nghệ sỹ khác như Starship. Nhưng ông không trốn thoát được cái bóng khổng lồ của Sir Elton John. Taupin và John nối lại hợp tác vào năm 1983 và sau đó các album thập niên 1990s như The One. Điểm chung giữa họ là không bao giờ muốn sáng tác bản nhạc hit lừng lẫy mà phải là câu chuyện xứng tầm. Ngoại trừ việc gợi ý tựa đề, họ thỏa sức vẫy vùng trong vùng đất sáng tạo của riêng mình, thơ ca hoặc âm nhạc. Quy luật bù trừ được áp dụng vì mỗi người tìm thấy nhạc trong thơ và ngược lại.
I saw you dancing out the ocean ; Running fast along the sand ; A spirit born of earth and water ; Fire flying from your hands ; In the instant that you love someone ; In the second that the hammer hits ; Reality runs up your spine ; And the pieces finally fit ; And all I ever needed was the one ; Like freedom fields where wild horses run ; When stars collide like you and I ; No shadows block the sun ; You’re all I’ve ever needed ; Baby you’re the one.
Anh thấy em khiêu vũ trên đại dương ; Lướt nhanh trên mặt cát ; Tinh thần như trộn lẫn đất và lửa ; Ngọn lửa bốc cháy từ bàn tay em ; Như em đang yêu anh đó ; Trong giây phút búa gõ xuống ; Thực tại chạy trong từng đốt xương sống ; Từng mảnh khớp lại với nhau ; Đó là tất cả những gì anh cần ; Như cánh đồng tự do nơi những chú ngựa hoang dã chạy ; Khi những vì sao va chạm nhau khi anh gặp em ; Bóng đêm không thể che khuất ánh mặt trời ; Em là tất cả những gì anh cần ; Em là người duy nhất.
Có ý kiến cho rằng lời thơ của Taupin đã biến John thành một siêu sao nhưng ông chưa bao giờ được đền bù xứng đáng với tài năng. Đáp trả điều này, John cho rằng hai người luôn đọc được thông điệp sáng tạo của nhau. Trong album Captain Fantastic and the Brown Dirt Cowboy (1975), John ca ngợi hết lời về Taupin: “Mọi ca từ trong album đều nói về Taupin và tôi, những trải nghiệm sáng tác để biến chúng thành những bài hát đáng nhớ. Tôi khóc khi hát chúng. Tôi thực sự “yêu” Taupin, không phải theo nghĩa dục tính. Đó là người tôi tìm kiếm cả đời, người bạn tri kỷ âm nhạc (soul mate)”.
Trái ngược với John,Taupin lựa chọn một cuộc sống âm nhạc pop/rock kín tiếng, ẩn mình sau cánh gà hơn là phô diễn trên sâu khấu. Trải qua bốn lần kết hôn, ông cũng từng sa vào nghiện ngập cocaine, rượu như John. Tuy nhiên, Taupin chỉ sáng tác khi hoàn toàn tỉnh táo. Bộ đôi Taupin/John cho thấy không bao giờ đánh giá thấp con người nếu chỉ nhìn vào bảng điểm hay bề nổi. Khi nhà thơ và nhạc sỹ tâm đầu ý hợp, họ tạo nên một sức mạnh không ngờ.
(Theo Time, AllMusic, The Guardian, Rollingstone, Biography)