Vương Quân
Ngày 18/3, Liên minh châu Âu (EU) đã công bố báo cáo điều tra thường niên mới nhất “Thao túng và can thiệp thông tin nước ngoài” (FIMI), chỉ ra Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đang tăng đáng kể việc thuê các công ty quan hệ công chúng và những người nổi tiếng trên Internet địa phương ở nước ngoài; đồng thời tạo ra sự thổi phồng, hoặc tẩy trắng nội dung thông tin để phù hợp với lợi ích chính trị toàn cầu của Bắc Kinh, và sử dụng một số lượng lớn các trang web giả mạo để phát tán thông tin sai lệch…
Theo tờ Liberty Times Đài Loan, báo cáo FIMI được Cơ quan Đối ngoại châu Âu (EEAS) thúc đẩy, và thời gian điều tra là từ ngày 4/11/2023 – 4/11/2024. Kaja Kallas, đại diện cấp cao của EU về chính sách đối ngoại và an ninh, cho biết Trung Quốc và Nga đang sử dụng “kho vũ khí kỹ thuật số khổng lồ” để can thiệp vào các nền dân chủ phương Tây, và rằng các đường lối tuyên truyền của họ về cuộc chiến ở Ukraine ngày càng nhất quán. Việc thao túng và can thiệp thông tin từ nước ngoài hiện đã trở thành mối đe dọa an ninh lớn đối với EU.
Thuê các công ty quan hệ công chúng và những người có ảnh hưởng
Báo cáo FIMI đã theo dõi các cuộc tấn công thông tin sai lệch vào năm ngoái đối với hơn 80 nước và hơn 200 tổ chức. Báo cáo cũng trình bày cụ thể thủ đoạn của ĐCSTQ, chỉ ra trong phạm vi EU vào năm 2024 phát hiện hành vi của Trung Quốc gây ảnh hưởng đối với cuộc bầu cử tổng thống Đài Loan và Mỹ, và căng thẳng ở Biển Đông đã trở thành một chiến trường khác trong nỗ lực gây ảnh hưởng đến dư luận toàn cầu của Trung Quốc.
Ngoài việc thúc đẩy của truyền thông nhà nước tại Trung Quốc, báo cáo của EU còn phát hiện Bắc Kinh đang tăng cường đáng kể việc thuê các công ty quan hệ công chúng và những người có ảnh hưởng ở nước ngoài – để tạo ra, khuếch đại hoặc tẩy trắng nội dung thông tin cho phù hợp với lợi ích chính trị toàn cầu của ĐCSTQ.
Một mô hình khác ngày càng nổi bật là các “trung tâm truyền thông quốc tế” (International Communication Centre) được thành lập ở tại Trung Quốc để hưởng ứng lệnh của Chủ tịch Tập Cận Bình về việc “đổi mới” tuyên truyền đối ngoại – các trung tâm này do Đảng ủy ĐCSTQ chỉ đạo và sử dụng các biểu ngữ khác nhau để truyền bá cùng nội dung tuyên truyền đối với nước ngoài.
Ngoài 2 công ty quan hệ công chúng Trung Quốc “Haimai” và “Haixunshe” thao túng một số lượng lớn các trang web giả mạo là phương tiện truyền thông tin tức về Trung Quốc, vào năm ngoái EU cũng phát hiện ra một nhóm trang web khác (Volume News – mô hình “tin tức hàng loạt”) bao gồm một hệ thống ít nhất 142 trang web giả mạo, chủ yếu dịch và viết lại nội dung của các phương tiện truyền thông chính thức của ĐCSTQ như Tân Hoa Xã và Thời báo Hoàn cầu… cho phù hợp ngôn ngữ và phong cách của các nước mà họ muốn truyền bá thông tin.
Ví dụ trường hợp Đài Loan, báo cáo chỉ ra sự kiện sau khi Tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức có bài phát biểu vào Ngày lễ Quốc khánh Đài Loan 10/10 năm ngoái, tờ Hoàn cầu Thời báo đã xuất bản một bài báo tiếng Anh chỉ trích ông Lại Thanh Đức đã khiêu khích Trung Quốc, và Đài Loan bị Mỹ lợi dụng, nội dung tương tự sau đó đã được chỉnh sửa và xuất bản trên 140 trang web giả mạo nhằm tác động đến kết quả tìm kiếm tin tức trực tuyến về các chủ đề cụ thể.
Báo cáo cũng phát hiện ra rằng nền tảng truyền thông xã hội X thuộc sở hữu của ông trùm công nghệ Musk đã trở thành nền tảng lớn nhất để lưu hành thông tin bị thao túng của nước ngoài, và tỷ lệ các kênh bị thao túng lan truyền qua X đã lên tới 88%.
Báo cáo tương tự từ Citizen Lab
Vào ngày 7/2/2024, Citizen Lab (một tổ chức nghiên cứu an ninh mạng có trụ sở chính tại Toronto – Canada) đã công bố một báo cáo cho thấy, hơn 100 trang web trên toàn thế giới trá hình dưới dạng phương tiện truyền thông tin tức có liên quan đến một công ty quan hệ công chúng của Trung Quốc, thông tin từ những trang này ngoài thông tin tin tức địa phương còn xen kẽ nội dung tuyên truyền ủng hộ Trung Quốc – qua đó giúp ĐCSTQ thúc đẩy chiến dịch gây ảnh hưởng rộng rãi.
Theo Reuters, báo cáo của Citizen Lab đề cập rằng các tài liệu tuyên truyền ủng hộ ĐCSTQ này đã được đăng trên hơn 100 trang web ở khoảng 30 nước bao gồm châu Âu, châu Á và châu Mỹ Latin, nội dung được xen kẽ tin biên soạn từ các phương tiện truyền thông nhà nước Trung Quốc và các hãng thông tấn địa phương ở nhiều nước – qua đó tổng hợp thành nguồn tin tức.
Nhà nghiên cứu Alberto Fittarelli đề cập trong báo cáo rằng mặc dù mức độ phơi bày gây ảnh hưởng từ các trang web tin tức giả mạo này vẫn còn rất thấp, nhưng sự gia tăng nhanh chóng về số lượng trang web và khả năng thích ứng của chúng với ngôn ngữ và nội dung địa phương sẽ làm tăng nguy cơ – khi các nội dung tuyên truyền đó vô tình bị khuếch đại trên các phương tiện truyền thông địa phương và đối tượng mục tiêu.
Báo cáo chỉ ra nội dung của các trang web giả mạo bao gồm các thuyết âm mưu, và thường là về Mỹ hoặc các đồng minh của Mỹ. Ví dụ, một số bài cáo buộc các nhà khoa học Mỹ đã rò rỉ virus COVID-19, hay như những bài bác bỏ ý kiến chỉ trích Trung Quốc…
Citizen Lab cho biết từ khoảng giữa năm 2020 họ phát hiện chiến dịch mở rộng ảnh hưởng này của ĐCSTQ, qua đó lần ra dấu vết liên quan về một công ty quan hệ công chúng có trụ sở tại Trung Quốc là Shenzhen Haimai Yunxiang Media Co., Ltd, còn được gọi là Haimai Technology.
Reuters đưa tin rằng Haimai Yunxiang Media đã không trả lời yêu cầu bình luận của Reuters, các cuộc gọi đến số điện thoại được liệt kê trên phiên bản lưu trữ trang web của họ đều không thành công.
Citizen Lab trích dẫn ví dụ về một trang web tự nhận là “Nhật báo Roma” (Roma Journal) trông rất giống một trang web truyền thông địa phương của Ý. Trang đầu của trang chủ thảo luận về triển vọng chính trị của Thủ tướng Ý, khinh khí cầu ở các tỉnh phía bắc Ý và các bản phát hành sách mới, nhưng có một tùy chọn nút “thông cáo báo chí” (press releases) ở góc trang chủ – khi người xem nhấp để vào danh mục sẽ thấy một loạt bài từ Trung Quốc, có chủ đề bao gồm đóng góp của Trung Quốc vào sự phục hồi kinh tế toàn cầu và việc Trung Quốc thúc đẩy đổi mới khoa học và công nghệ…
Citizen Lab phát hiện hầu hết các bài viết trên các trang web truyền thông giả mạo như vậy đều đến từ một dịch vụ phát hành tin tức có tên là Times Newswire. Công ty an ninh mạng Mandiant của Mỹ phát hiện vào năm 2023 rằng, Times Newswire là một trong những lực lượng chính thực hiện các hoạt động tuyên truyền của Trung Quốc nhắm vào đối tượng khán giả Mỹ.
Vương Quân, Vision Times