Phía Nga tuyên bố sẽ chỉ đồng ý với một hiệp ước hòa bình về Ukraine nếu có những đảm bảo vững chắc rằng Ukraine sẽ giữ thái độ trung lập và không bao giờ gia nhập NATO. Đây là điều kiện mà Moskva nhấn mạnh trong bất kỳ thỏa thuận nào nhằm chấm dứt cuộc xung đột kéo dài suốt 3 năm qua.
Tổng thống Mỹ Donald Trump được xem là đang tìm kiếm sự ủng hộ của Tổng thống Nga Vladimir Putin cho một đề xuất ngừng bắn kéo dài 30 ngày, kế hoạch mà Ukraine đã đồng ý vào tuần trước. Tuy nhiên, ông Putin khẳng định rằng Nga sẽ chỉ chấp nhận nếu các điều kiện quan trọng được đáp ứng.
Cuộc đối thoại quan trọng giữa ông Trump và người đồng cấp Nga Putin dự kiến sẽ diễn ra trong tuần này nhằm tìm cách chấm dứt chiến tranh tại Ukraine. Đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff, sau cuộc họp với Tổng thống Putin tại Moskva, mô tả các cuộc thảo luận là “tích cực” và cho rằng đây có thể là bước ngoặt trong tiến trình hòa bình.
Trong một cuộc phỏng vấn với hãng truyền thông Nga Izvestia, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Alexander Grushko tái khẳng định rằng bất kỳ hiệp ước hòa bình lâu dài nào cũng phải đảm bảo an ninh tuyệt đối cho Moskva. Ông nhấn mạnh: “Chúng tôi yêu cầu những cam kết chắc chắn phải được đưa vào thỏa thuận. Ukraine phải giữ thái độ trung lập và NATO phải cam kết không kết nạp Kyiv vào liên minh”.
Ngoài ra, Grushko cũng tái khẳng định lập trường của Điện Kremlin, phản đối mạnh mẽ việc NATO triển khai quan sát viên hay lực lượng gìn giữ hòa bình tại Ukraine dưới bất kỳ hình thức nào.
Ông Grushko cảnh báo rằng nếu NATO có mặt tại Ukraine, dù dưới danh nghĩa Liên minh châu Âu hay dưới tư cách quốc gia riêng lẻ, điều đó vẫn có nghĩa là họ đã can dự vào xung đột và sẽ phải chịu mọi hậu quả từ quyết định đó.
“Không quan trọng các lực lượng NATO được triển khai trên lãnh thổ Ukraine dưới nhãn hiệu nào: có thể là Liên minh châu Âu, NATO hoặc với tư cách là một quốc gia. Nếu họ xuất hiện ở đó, điều đó có nghĩa là họ được triển khai trong khu vực xung đột với tất cả hậu quả đối với các lực lượng này với tư cách là các bên tham gia xung đột”, ông Grushko cho biết.
Trong khi Nga đặt ra điều kiện rõ ràng, Anh, Pháp và Úc lại thể hiện lập trường hoàn toàn khác. Anh và Pháp đều tuyên bố sẵn sàng gửi lực lượng gìn giữ hòa bình để giám sát lệnh ngừng bắn tại Ukraine, trong khi Thủ tướng Úc Anthony Albanese cũng khẳng định nước này sẽ xem xét hỗ trợ nếu có yêu cầu từ Kyiv.
Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Ngoại giao Nga Grushko, việc triển khai quan sát viên không vũ trang chỉ có thể được thảo luận sau khi một thỏa thuận hòa bình chính thức được ký kết. Ông cho hay: “Chúng ta có thể nói về việc giám sát thực hiện thỏa thuận hoặc các cơ chế đảm bảo, nhưng ở thời điểm hiện tại, đó chỉ là những lời nói suông”.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng đưa ra quan điểm trái ngược với Nga. Trong bài phát biểu công bố ngày 16/3, ông tuyên bố việc triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình tại Ukraine là quyết định thuộc về Kyiv, không phải Moskva.
Theo ông Grushko, các đồng minh châu Âu của Ukraine cần hiểu rằng chỉ có việc loại bỏ hoàn toàn khả năng gia nhập NATO của Kyiv và cam kết không triển khai lực lượng quân sự nước ngoài tại Ukraine mới có thể đảm bảo sự ổn định lâu dài cho khu vực.
“Nếu những điều kiện này được đáp ứng, an ninh của Ukraine và cả khu vực châu Âu sẽ được đảm bảo. Một trong những nguyên nhân gốc rễ của cuộc xung đột sẽ bị loại bỏ”, ông khẳng định.
Anh Trần