28-11-2024
Năm ngoái cũng tầm này (8/2023) rộ tin quận Hoàn Kiếm (Hà Nội) thuộc diện sáp nhập và bao địa phương khác. Mấy hôm nay lại có tin 63 tỉnh thành sáp nhập thành… 31.
Dù Bộ Nội vụ đã thông báo, thông tin sáp nhập tỉnh là không đúng nhưng dân chúng vẫn nửa tin nửa ngờ, vì ở xứ này tin đồn… hay đúng.
Đôi lúc người ta muốn sáp nhập thật nhưng không hiểu dư luận thế nào nên dùng chiêu “ném đá dò đường”, phản đối quá thì rút lại.
Ý tưởng tinh giảm bộ máy hành chính từ Trung ương đến địa phương, giảm số bộ, ngành, sáp nhập, xóa sổ… là ý tưởng hay và nên làm. Chuyện này đã nói từ lâu nhưng càng giảm càng to, y chang một cô ngoài 50, muốn giảm cân, dùng đủ mọi cách nhưng chỗ cần giảm lại phình to, chỗ cần to thì bé lại.
Tuy nhiên, việc sáp nhập tỉnh thành và địa phương có thật thì xin các vị hãy nghĩ tới hậu quả mà dân phải gánh.
Hồi mới sang DC (1995) cảm giác ban đầu tôi thấy thủ đô Mỹ bé bằng cái lỗ mũi, chả bằng Hà Nội nhà mình khi mở rộng nuốt cả Hà Tây và cắt Hòa Bình.
Thời lập quốc, Bộ Chính trị Mỹ đã cắt một tí của cô gái còn trinh (Virginia) và góc tam giác của nàng Mary (Maryland), thành cái hình vuông 10miles x 10miles (16km x 16km) và gọi đó là thủ đô Washington DC. Ở giữa có hai con sông Potomac và Anacostia chạy qua, tha hồ lắm nước.
Sau này phần Arlington bị cắt trả về Virginia do muốn xây nhà cao tầng, nên DC từ vuông thành… méo kiểu cái quạt của Hồ Xuân Hương.
Hơn 200 năm qua, chưa bao giờ Quốc hội Mỹ cho phép mở rộng. Dân số DC khoảng một triệu hầu hết là da mầu, nhưng vào ngày làm việc khoảng 800k dân tinh hoa từ Maryland và Virginia đổ vào DC làm việc, hết giờ lại về “quê” nên buổi tối thủ đô Mỹ im phắc.
Tách, nhập, mở rộng, đổi tên, gây bao hệ lụy cho dân, cho nên Hoa Kỳ có kiểu đặt tên phố theo vần ABC, 123, và tên người thông dụng (Andrew, James…) kèm theo hướng Đông – Tây – Nam – Bắc… vô hồn nhưng thực dụng.
Họ hạn chế dùng tên người nổi tiếng cho các tên phố hay đại lộ, tránh mầu sắc chính trị trên đường, tên phố đã đặt là ít khi phải làm lại biển một lần nào nữa. Zip code phân ranh giới không bao giờ được đổi, mỗi quận, mỗi bang có một số zip code không thay đổi từ thời lập quốc.
Chả là hôm nay “nhân dân” cho rằng anh Adam X có công với nước nên cố tìm bằng được một phố để đặt tên. Bao nhiêu giấy tờ, địa chỉ, hộ khẩu, sổ đỏ, chứng minh thư… của dân đều liên quan đến phố X đó.
Chục năm sau, đám con cháu phát hiện Adam X là kẻ trộm cắp, thế là tên bị xóa, kéo theo bao hệ lụy. Hàng triệu dân phải thay lại địa chỉ, thay lại chứng minh thư, rồi cơ sở dữ liệu, làm lại sổ đỏ, đâu phải câu chuyện đổi tên trên tờ A4 là xong.
Nước mình đang trong quá độ tiến lên 4.0, quản lý dân cư thông qua bỏ hộ khẩu (HK), cải tiến CMT/ CCCD, xây dựng Cơ sở dữ liệu dân cư, nghe nói sắp được hoan hô, chỉ còn vài bất cập nữa là xong. Nếu đổi tên, sáp nhập thì coi như làm lại từ đầu.
Nghị định Chính phủ về chứng minh nhân dân đã xác định “Mỗi công dân chỉ được cấp một số chứng minh nhân dân riêng” nhưng trong thực tế kha khá công dân có nhiều CMT/ CCCD.
Ai có chứng minh thư cũ gồm 9 số có vân tay được cấp từ sau 1975 thì rất nhiều “tài sản” ăn theo số chứng minh thư này như sổ đỏ, sổ hộ khẩu, giấy kết hôn, mã số thuế, hộ chiếu, sổ tiết kiệm, giấy báo tử kể cả số tù. Bỗng một hôm “ta thích thì ta đổi” tỉnh, tên huyện, tổ thành nhóm, xã thành phường, rồi tách nhập.
Tôi có nguyên quán là huyện Gia Khánh (Ninh Bình), xa nhà hàng chục năm, về quê mới biết huyện đã đổi thành Hoa Lư. Đổi chứng minh thư sang căn cước công dân (CCCD) vẫn cần nguyên quán, thế là tôi có hai nguyên quán. Ai bảo đảm 20 năm nữa người ta còn nhớ Gia Khánh là Hoa Lư, chưa chừng nhập huyện với Nho Quan, đố đoán được vị lãnh mới lên nghĩ gì.
Sổ đỏ được đăng ký theo số chứng minh thư cũ nên dù đã làm CCCD có 12 số gắn chip nhưng mỗi lần giao dịch phải trưng cả hai, chưa kể CCCD chưa gắn chip tôi vẫn giữ, mất cái này còn cái kia.
Trong ví tôi luôn có ba cái CMT/ CCCD vì sợ công an hỏi, đăng ký xe theo CCCD và bằng lái xe theo chứng minh thư dù đã cắt góc, không chứng minh được “hai thằng Cua” là một thì “bác tính sao đây”.
Hộ khẩu của tôi được ghi chú thay đổi địa chỉ (cụm, nhóm, tổ, phường) dù hộ khẩu được “khai tử” nhưng thử hỏi đi giao dịch dân sự không có hộ khẩu thì liệu có xong.
Bao nhiêu thông tin cá nhân đi theo địa chỉ, thế mà “bố thích là bố đổi”, sáp nhập, không hề nghĩ đến dân méo mặt vì giấy tờ.
Vì thế, ai nghe sáp nhập mà chả kinh, dư luận vẫn ồn ào dù chỉ là tin đồn.