Le Tu
21-3-2025
Theo BBC, bức ảnh dưới đây thể hiện Tổng thống Donald Trump giơ sắc lệnh hành pháp vừa ký, đứng cạnh ông là Bộ trưởng Giáo dục Linda McMahon.
Tổng thống Hoa Kỳ ký sắc lệnh giải thể Bộ Giáo dục liên bang, điều này sẽ là một sự kiện vô cùng lớn và gây chấn động trong hệ thống chính quyền và giáo dục Hoa Kỳ. Mình sẽ phân tích rõ hơn vài khía cạnh tác động:
1. Quyền kiểm soát sẽ chuyển về các tiểu bang
– Bộ Giáo dục liên bang hiện đóng vai trò hướng dẫn chính sách, cung cấp ngân sách, và bảo đảm tiêu chuẩn quốc gia cho giáo dục tiểu bang.
– Nếu Bộ bị giải thể, quyền kiểm soát hoàn toàn về giáo dục sẽ chuyển về cho các chính quyền tiểu bang và địa phương, theo đúng tinh thần của Tu chính án thứ 10 (Hiến pháp Mỹ).
2. Tăng sự khác biệt về chất lượng giáo dục giữa các bang
– Mỗi tiểu bang sẽ tự quyết định chương trình học, tiêu chuẩn giáo viên, và quản lý ngân sách, dẫn đến sự phân hóa sâu sắc giữa bang giàu và bang nghèo.
– Những bang có tài chính mạnh và hệ thống giáo dục sẵn có tốt (như California, New York) có thể tiếp tục phát triển, trong khi các bang nghèo hơn có nguy cơ tụt hậu nghiêm trọng.
3. Các chương trình hỗ trợ học sinh yếu thế bị ảnh hưởng
– Bộ Giáo dục hiện quản lý các chương trình hỗ trợ học sinh khuyết tật (IDEA), trợ cấp Pell (*) cho sinh viên nghèo, và bảo đảm quyền học tập bình đẳng cho các nhóm thiểu số.
– Nếu không có bộ này, các chương trình đó có thể bị cắt giảm hoặc biến mất, tùy vào quyết định từng tiểu bang.
4. Giảm bớt quy định liên bang (dân chủ hóa hệ thống giáo dục?)
– Những người ủng hộ việc giải thể cho rằng, nó sẽ giảm quan liêu, giảm can thiệp của chính phủ liên bang vào đời sống người dân.
– Họ tin rằng quyền dạy dỗ trẻ em nên thuộc về cha mẹ và địa phương, không phải chính phủ liên bang.
5. Hệ lụy dài hạn:
– Sự mất cân bằng về cơ hội giáo dục có thể dẫn đến gia tăng bất bình đẳng xã hội.
– Các chính sách về giáo dục STEM, đổi mới công nghệ, nghiên cứu khoa học… có thể bị gián đoạn khi thiếu sự điều phối từ cấp liên bang.
***
Trump thật sự làm điều này, nó phù hợp với triết lý “Chính phủ nhỏ” mà ông thường nhấn mạnh. Tuy nhiên, câu hỏi là: Liệu nước Mỹ có sẵn sàng để các tiểu bang tự mình vận hành nền giáo dục không cần sự điều tiết chung? Và điều đó sẽ ảnh hưởng ra sao đến sức mạnh cạnh tranh của Mỹ trên toàn cầu?
Cùng đào sâu một chút về kịch bản chính trị, kinh tế giáo dục và phản ứng xã hội khi một sắc lệnh giải thể Bộ Giáo dục Hoa Kỳ thật sự được ban hành. Đây sẽ là một cơn địa chấn toàn diện, không chỉ về mặt quản lý nhà nước mà còn làm rung chuyển hệ thống xã hội và cấu trúc chính trị hiện nay.
1. KỊCH BẢN CHÍNH TRỊ
Phe ủng hộ (Đảng Cộng hòa – Bảo thủ)
– Phong trào bảo thủ, tự do cá nhân và các nhóm “Chính phủ nhỏ” (Small Government) xem đây là chiến thắng lịch sử, khẳng định cam kết giảm thiểu quyền lực liên bang và trao quyền tự quyết cho các tiểu bang.
– Các nhóm cử tri nông thôn và truyền thống, vốn đã bất mãn với chính sách giáo dục “áp đặt từ trên xuống”, sẽ tán thưởng quyết định này.
– Phe MAGA và Trumpist coi đây là động thái chống lại cái gọi là “Deep State” và “thể chế kiểm soát ý thức hệ” của chính phủ liên bang.
Phe phản đối (Đảng Dân chủ – Tiến bộ)
– Đảng Dân chủ và các tổ chức giáo viên lớn như NEA (National Education Association) sẽ phản đối dữ dội, gọi đây là cuộc tấn công vào quyền được giáo dục bình đẳng của mọi công dân Mỹ.
– Họ lập luận rằng giải thể Bộ Giáo dục sẽ làm suy yếu những thành tựu về giáo dục bình đẳng, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục cho người khuyết tật, người nghèo và nhóm thiểu số.
– Các bang xanh (Dân chủ) có thể chủ động thiết lập hệ thống giáo dục riêng mạnh mẽ hơn, nhưng họ cũng sẽ đụng độ về ngân sách liên bang.
Hệ quả chính trị dài hạn
– Tăng sự phân cực: Nước Mỹ đã phân cực, quyết định này có thể khiến chia rẽ tiểu bang xanh – đỏ ngày càng sâu sắc.
– Có nguy cơ khởi kiện liên bang từ các bang phản đối, hoặc thậm chí một số bang đòi quyền ly khai giáo dục theo phong cách liên bang riêng của họ.
– Trump (hoặc bất kỳ ai làm điều này) sẽ trở thành nhân vật chính trị định hình lại vai trò của chính phủ liên bang như Reagan từng làm với kinh tế.
2. KINH TẾ GIÁO DỤC
Nguồn tài trợ bị phân tán:
– Ngân sách giáo dục liên bang năm 2025 vào khoảng 82 tỷ USD. Nếu Bộ bị giải thể, khoản tiền này chuyển về cho các tiểu bang hoặc có thể bị cắt giảm.
– Các tiểu bang giàu (California, New York) có đủ nội lực để tiếp tục phát triển giáo dục. Các bang nghèo (Mississippi, Alabama) sẽ gặp khủng hoảng tài chính.
Giáo dục trở thành dịch vụ “theo địa phương hóa”:
– Học phí đại học công lập có thể tăng mạnh ở các bang không đủ tài trợ.
– Chất lượng giáo dục sẽ phụ thuộc mạnh vào năng lực quản trị của chính quyền địa phương, dẫn đến hệ thống giáo dục phân hóa sâu.
– Các doanh nghiệp giáo dục tư nhân, homeschool và charter school sẽ bùng nổ, nhưng lại dẫn đến thương mại hóa giáo dục.
Ảnh hưởng đến lực lượng lao động tương lai
– Các ngành công nghệ, STEM, nghiên cứu… sẽ bị ảnh hưởng nếu chính sách và ngân sách không đồng bộ.
– Khoảng cách giáo dục có thể làm gia tăng bất bình đẳng thu nhập, ảnh hưởng đến sức cạnh tranh kinh tế quốc gia.
3. PHẢN ỨNG CỦA XÃ HỘI MỸ
Phụ huynh và cộng đồng địa phương
– Phụ huynh ủng hộ Trump sẽ vui mừng, họ tin rằng việc này giúp cha mẹ có quyền kiểm soát giáo dục con cái, tránh bị “tẩy não” bởi các chương trình như Critical Race Theory hay giáo dục giới tính đồng tính/ transgender.
– Các phụ huynh cấp tiến và giáo viên sẽ tổ chức biểu tình, đình công, đặc biệt ở các thành phố lớn và bang xanh.
Giới học sinh, sinh viên
– Học sinh nghèo và thiểu số sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, vì mất nhiều chương trình hỗ trợ học phí, bữa ăn học đường và dịch vụ giáo dục đặc biệt.
– Các nhóm sinh viên có thể tổ chức phản kháng tại các trường đại học lớn, lan rộng thành phong trào xã hội kiểu “Occupy Education”.
Truyền thông và không gian mạng
– Fox News và các kênh bảo thủ ca ngợi đây là chiến thắng “giải phóng giáo dục Mỹ”.
– CNN, MSNBC và các nền tảng tiến bộ sẽ tung loạt phóng sự chỉ trích, vẽ nên bức tranh “giáo dục hoang dã” và sự đe dọa đến quyền trẻ em.
KỊCH BẢN DÀI HẠN
– Về lâu dài, mô hình giáo dục liên bang có thể bị phá vỡ, Hoa Kỳ có thể trở về mô hình giáo dục tiền thế kỷ 20, nơi mọi tiểu bang độc lập hoàn toàn.
– Các công ty công nghệ và tập đoàn tư nhân có thể vào cuộc định hình giáo dục hiện đại, biến giáo dục thành thị trường dịch vụ.
– Xung đột pháp lý và chính trị sẽ diễn ra liên tục, với nguy cơ khủng hoảng hiến pháp nếu các tiểu bang thách thức quyền kiểm soát của chính quyền liên bang.
***
Tổng thống Donald Trump ký một sắc lệnh hành pháp để giải thể Bộ Giáo dục Liên bang, thì điều đó chưa đủ hiệu lực pháp lý để giải thể bộ này ngay lập tức. Để việc giải thể một cơ quan liên bang như Bộ Giáo dục trở thành hiện thực, Quốc hội Hoa Kỳ phải thông qua luật chính thức.
Cụ thể:
1. Quốc hội gồm Hạ viện và Thượng viện phải soạn thảo và thông qua một dự luật nhằm:
– Xóa bỏ quyền hạn và trách nhiệm của Bộ Giáo dục.
– Phân bổ lại các chức năng, ngân sách và nhân sự của bộ này cho các cơ quan khác hoặc trả về cho tiểu bang.
2. Sau khi cả Hạ viện và Thượng viện thông qua dự luật này, Tổng thống mới ký thành luật chính thức.
Tóm lại: Trump ký sắc lệnh hành pháp chỉ là bước khởi đầu. Để giải thể Bộ Giáo dục có giá trị pháp lý và thực hiện được, cần Quốc hội Hoa Kỳ thông qua luật. Quốc hội là cơ quan có thẩm quyền cao nhất trong việc lập pháp và điều chỉnh cơ cấu các cơ quan liên bang.
______
(*) Ghi chú của Tiếng Dân: Pell grant là chương trình trợ cấp của chính phủ liên bang Mỹ, do Bộ Giáo dục Mỹ quản lý. Chương trình này hỗ trợ những sinh viên nghèo, những người cần tiền để trả chi phí ở bậc đại học hoặc cao học. Pell grant chỉ dành cho những sinh viên nghèo, con cái của các gia đình có thu nhập thấp, những sinh viên chưa từng có bằng cử nhân ở Mỹ hoặc họ đang theo học một số chương trình sau đại học. Chương trình này lấy tên từ họ của ông Claiborne Pell, Thượng nghị sĩ đến từ tiểu bang Rhode Island, nhằm tôn vinh vai trò của ông trong việc tạo ra chương trình này.
Nguồn: Tiếng Dân