Nguồn: James Palmer, “A Bad Week for Washington’s China Hawks”, Foreign Policy, 09/12/2025
Biên dịch: Tạ Kiều Trang
Những động thái nhượng bộ của Trump trước Bắc Kinh giáng một đòn mạnh vào phe theo đường lối cứng rắn của Mỹ.
Tiêu điểm tuần này: Chính quyền Trump tiếp tục động thái nhượng bộ Trung Quốc thông qua thỏa thuận xuất khẩu Nvidia; Đàn áp trực tuyến ở Hồng Kông gia tăng sau vụ hỏa hoạn chết người; Trung Quốc đạt thặng dư thương mại kỷ lục.
Trump đang thay đổi chiến lược đối với Trung Quốc
Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm thứ Hai tuyên bố sẽ cho phép gã khổng lồ bán dẫn Nvidia xuất khẩu dòng chip cao cấp H200 sang Trung Quốc, điều này có thể mang lại lợi thế cho Bắc Kinh trong cuộc chiến giành vị thế thống trị lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. Theo phong cách đặc trưng của mình, ông Trump đòi hỏi chính phủ Mỹ phải được hưởng 25% doanh thu.
H200 không phải là dòng chip tiên tiến nhất của Nvidia, nhưng vẫn vượt trội hơn so với những mẫu chip rút gọn mà Nvidia đã thiết kế riêng cho thị trường Trung Quốc. Thỏa thuận này chắc chắn là kết quả của hoạt động vận động hành lang của Giám đốc điều hành Nvidia Jensen Huang tại Washington, nhưng thoả thuận cũng có vẻ nhằm mục đích lấy lòng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, người mà Trump hy vọng sẽ đạt được một thỏa thuận thương mại quan trọng với ông.
Động thái này diễn ra trong bối cảnh diễn ra hàng loạt hành vi hòa giải với Trung Quốc. Stephen Miller, Phó Chánh Văn phòng Nhà Trắng phụ trách chính sách, được cho có nhiệm vụ ngăn chặn bất kỳ hành động nào của chính phủ Mỹ có thể gây nguy hại đến một thỏa thuận thương mại tiềm năng với Bắc Kinh. Phó Tổng thống J.D. Vance đã lặp lại luận điệu của Trung Quốc, và chính quyền đã âm thầm bác bỏ dự luật yêu cầu các công ty phải dành cho chính phủ quyền mua trước các loại chip quan trọng.
Tuy nhiên, Trung Quốc không đáp lại thiện ý của Trump. Dù các tranh chấp về thuế quan và phí cảng giảm leo thang nhẹ, nhưng thỏa thuận bắt tay hồi tháng 10 giữa ông Tập và ông Trump trên thực tế hầu như không mang lại kết quả gì. Chẳng hạn, Trung Quốc chỉ mua 20% lượng đậu nành mà họ đã hứa sẽ mua từ Mỹ trong năm nay, khiến nông dân Mỹ rơi vào cảnh khó khăn.
Nhìn tổng thể, những sự kiện tuần qua đã giáng một đòn mạnh vào nhóm diều hâu chống Trung Quốc còn lại trong chính quyền Trump. Dĩ nhiên, ông Trump có thể thay đổi chiều hướng bất cứ lúc nào. Nhưng tình thế khó khăn của phe diều hâu còn khó lường hơn thế, như đã được nhấn mạnh trong bản Chiến lược An ninh Quốc gia mới của Mỹ công bố hồi tuần trước.
Tài liệu chiến lược chỉ đề cập đến Trung Quốc một cách qua loa, phần lớn là để ca ngợi thuế quan của Trump. Không giống các chiến lược dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden và chính Trump trước đây, [tài liệu lần này] không hề bàn đến việc Trung Quốc là thách thức chính sách đối ngoại hàng đầu của Mỹ.
Chiến lược An ninh Quốc gia cũng cho thấy đội ngũ của Trump đã từ bỏ cam kết thực chất đối với nhân quyền – một sự chuyển hướng so với nhiệm kỳ đầu, khi giới chức từng kêu gọi hành động trước những hành vi tàn bạo của Trung Quốc ở Tân Cương và những nơi khác, dẫu cho là hành động có chọn lọc. Trên thực tế, thế giới quan được nêu trong chiến lược phần nào phù hợp với Trung Quốc, khẳng định rằng các cường quốc có thể hành động tự do trong phạm vi ảnh hưởng của mình và không bị ràng buộc bởi các chuẩn mực quốc tế.
Khó có khả năng chính quyền Trump nhiệm kỳ hai sẽ duy trì cách đối xử với Trung Quốc như nhiệm kỳ đầu. Dù vậy, một số nhân vật diều hâu vẫn chọn cách phớt lờ yếu tố chính trị, tính khí và các lựa chọn nhân sự của Trump với hy vọng ngây thơ rằng ông sẽ trao cho họ quyền hành để theo đuổi một chính sách mang tính đối đầu hơn với Trung Quốc.
Dù thế, chính quyền Trump sẽ gặp khó khăn nếu muốn xoay trục hoàn toàn. Bộ máy quan liêu Washington suốt nhiều năm qua được tổ chức dựa trên tiền đề rằng Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh chiến lược chính yếu của Mỹ; cán bộ tại các cơ quan then chốt nhiều khả năng sẽ tiếp tục vận hành dựa trên giả định đó. Quốc hội cũng vậy, nơi mà việc phản đối Trung Quốc là một điểm hiếm hoi nhận được sự đồng thuận từ cả hai đảng.
Ông Trump có lẽ cũng sẽ đạt được một thỏa thuận hoành tráng với ông Tập, nhưng với định hướng toàn cục hơn của Washington, thỏa thuận đó khó mà bền vững được – bất kể Tổng thống Mỹ sẵn sàng nhượng bộ đến đâu để đạt được nó.