Từng là “lựa chọn giá trị” của ông Trump, cố vấn an ninh quốc gia Waltz đang khiến Nhà Trắng hứng chịu nhiều chỉ trích vì làm lộ nhóm chat tác chiến.
Chính quyền Tổng thống Donald Trump đang đối mặt bê bối lớn nhất trong nhiệm kỳ hai, sau khi một nhà báo vô tình được thêm vào nhóm chat trên ứng dụng nhắn tin Signal của các quan chức Nhà Trắng hàng đầu để thảo luận về chiến dịch không kích Houthi.
Người được thêm vào trong nhóm chat 18 thành viên này là Jeffrey Goldberg, tổng biên tập tờ Atlantic, tạp chí mà Nhà Trắng vốn rất dè chừng. Người đã mời ông Goldberg vào nhóm chat là Mike Waltz, cố vấn lẽ ra phải là “cánh tay phải” cho Tổng thống Trump về vấn đề an ninh quốc gia.
Waltz sinh ngày 31/1/1974 tại Boynton Beach, Florida và lớn lên tại thành phố Jacksonville cùng tiểu bang. Ông nhận bằng cử nhân về nghiên cứu quốc tế tại Học viện Quân sự Virginia năm 1996.
Sau khi tốt nghiệp, Waltz gia nhập lục quân Mỹ, trở thành thành viên lực lượng đặc nhiệm Mũ nồi Xanh. Năm 2000, Waltz chuyển sang công tác trong lực lượng Vệ binh Quốc gia ở Florida. Ông từng được triển khai thực hiện nhiệm vụ tại Trung Đông, châu Phi và Afghanistan, nhận 4 Huân chương Sao đồng, trong đó hai huân chương vì lòng dũng cảm. Sau 27 năm tại ngũ, ông nghỉ hưu với quân hàm đại tá.
Waltz năm 2010 tham gia thành lập công ty quốc phòng và tình báo Metis Solutions. Công ty này được một bên mua lại năm 2020 với giá 96 triệu USD. Thương vụ mang lại cho Waltz khoản tiền 5-25 triệu USD, theo báo cáo gửi Hạ viện cùng năm.
Waltz là giám đốc chính sách quốc phòng tại Lầu Năm Góc dưới thời tổng thống George W. Bush, giữ vai trò cố vấn chống chủ nghĩa khủng bố cho phó tổng thống Dick Cheney. Năm 2019, ông tranh cử ghế nghị sĩ đại diện bang Florida và trở thành cựu quân nhân Mũ nồi Xanh đầu tiên được bầu vào Hạ viện Mỹ.
Khẩu hiệu trên website tranh cử của Waltz là “tất cả những gì tôi muốn làm là phụng sự đất nước”. Khi chiến thắng, Waltz nói với WKMG-TV rằng ông là “một chiến binh” như ông Trump.
Waltz tái đắc cử ba lần năm 2020, 2022 và 2024, đều với hơn 60% số phiếu. Ông là thành viên các ủy ban Hạ viện về quân vụ, tình báo và đối ngoại, mang quan điểm cứng rắn với Trung Quốc, Nga, Iran.
Đầu năm 2020, ông được mời tới Nhà Trắng, cùng các quan chức Cộng hòa nghe báo cáo về đòn tập kích hạ sát tướng Iran Qassim Suleimani tại Baghdad, Iraq. Cuối năm 2020, ông hứng chỉ trích tại quê nhà Florida vì ủng hộ một vụ kiện nhằm lật ngược kết quả bầu cử tại những bang ông Trump thua ông Joe Biden.
Sau cùng, ông vẫn bỏ phiếu xác nhận chiến thắng cho ông Biden và lên án cuộc bạo loạn tại đồi Capitol tháng 1/2021 là “hành vi bạo lực và đe dọa đáng khinh”.
Waltz thường xuất hiện trên Fox News cùng các kênh truyền thông khác với vai trò bình luận viên. Ông là tác giả ba cuốn sách, trong đó có một cuốn dành cho trẻ em.
Vợ Waltz là bà Julia Nesheiwat, cựu sĩ quan tình báo lục quân từng là cố vấn an ninh nội địa trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump. Hai người kết hôn năm 2021 và có một con trai ba tuổi. Ông Waltz còn có một con gái từ cuộc hôn nhân trước đó.
Tháng 11/2024, sau khi đắc cử, ông Trump thông báo chọn Waltz làm cố vấn an ninh quốc gia, mô tả ứng viên này “được công nhận trên toàn quốc là người đi đầu trong an ninh quốc gia, tác giả của các cuốn sách bán chạy, chuyên gia về những mối đe dọa từ Trung Quốc, Nga, Iran và chủ nghĩa khủng bố toàn cầu”.
“Mike ủng hộ nghị trình chính sách ‘Nước Mỹ trên hết’ của tôi và hậu thuẫn mạnh mẽ cho nỗ lực theo đuổi hòa bình bằng sức mạnh!”, ông Trump viết. Cố vấn an ninh quốc gia là vị trí không cần Thượng viện Mỹ phê chuẩn, có vai trò trợ lý cho tổng thống trong mọi vấn đề liên quan an ninh quốc gia.
Richard Goldberg, cựu quan chức Hội đồng An ninh Quốc gia trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, mô tả Waltz là lựa chọn ấn tượng, nhân sự có giá trị quan trọng với Tổng thống. “Ông Waltz có kinh nghiệm phù hợp để giúp Tổng thống dập những ngọn lửa đang thiêu đốt thế giới”, Goldberg nói với AP.
Trên cương vị mới, Waltz đã tham gia phái đoàn Mỹ đến Arab Saudi đàm phán với đại diện Nga và Ukraine, trong nỗ lực của ông Trump nhằm chấm dứt chiến sự Ukraine.
Bê bối lộ nhóm chat mật khiến Waltz đối mặt hàng loạt lời kêu gọi điều tra và yêu cầu từ chức, trong khi Nhà Trắng bị chỉ trích nặng nề vì cách quản lý thông tin tác chiến nhạy cảm. Nội bộ đảng Cộng hòa cũng chia rẽ về vấn đề, một số đề nghị sa thải Waltz, số khác cho rằng nên cho cố vấn này cơ hội thứ hai.
Ông Waltz ngày 25/3 nhận trách nhiệm và cam kết làm rõ sự việc. Tổng thống Trump cùng ngày lên tiếng bảo vệ cấp dưới, tuyên bố không có ý định sa thải ông Waltz sau sai lầm vì những trao đổi trên Signal “không quan trọng”.
“Waltz là một người rất tốt. Và ông ấy sẽ tiếp tục làm tốt công việc”, ông Trump nói.
Nhưng một ngày sau, khi làn sóng chỉ trích tiếp tục tăng cao và tạp chí Atlantic đăng toàn bộ nội dung được trao đổi trong nhóm chat, ông Trump lại quay sang bảo vệ Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth, người cũng tham gia nhóm chat, và dường như quay lưng với Waltz.
“Tôi luôn cho rằng cố vấn Waltz chịu trách nhiệm về việc này. Còn về Bộ trưởng Hegseth, sao có thể kéo ông ấy vào việc đó? Ông ấy chẳng liên quan gì cả”, ông Trump nói với phóng viên tại Phòng Bầu dục ngày 26/3.
Như Tâm (Theo ABC News, Politico, USA Today)