Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã từ chối lời mời tham dự hội nghị thượng đỉnh kỷ niệm 50 năm quan hệ Trung Quốc-EU tại Brussels, tờ Financial Times đưa tin hôm Chủ Nhật. Sự việc này xảy ra vào thời điểm Liên minh châu Âu đang đặt câu hỏi về tính chân thành trong việc thể hiện thiện chí gần đây của Trung Quốc.
Báo cáo trích dẫn nguồn tin từ hai người hiểu rõ vấn đề này cho biết, Chính phủ Trung Quốc đã nói với các quan chức EU rằng Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường, chứ không phải ông Tập Cận Bình, sẽ tới Brussels để gặp Chủ tịch Hội đồng châu Âu và Chủ tịch Ủy ban châu Âu.
Thông thường, nếu hội nghị thượng đỉnh Trung Quốc – EU được tổ chức tại Brussels thì Thủ tướng Trung Quốc sẽ tham dự, nếu tổ chức tại Bắc Kinh thì Chủ tịch Trung Quốc sẽ tham dự và chủ trì.
Tuy nhiên, năm nay là cột mốc đánh dấu kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ giữa Bắc Kinh và EU, vì vậy EU hy vọng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có thể đến Brussels để tham dự.
Hội nghị thượng đỉnh năm nay diễn ra vào thời điểm đặc biệt nhạy cảm trong quan hệ Trung Quốc – EU.
Căng thẳng giữa Brussels và Bắc Kinh gia tăng kể từ cuộc chiến Nga – Ukraine vào năm 2022, khi EU cáo buộc Trung Quốc ủng hộ Điện Kremlin. EU cũng đã áp thuế đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc, với lý do những chiếc xe này được trợ cấp.
Các quan chức EU cho biết Trung Quốc thâm hụt thương mại 304,5 tỷ euro với EU vào năm ngoái và chưa hành động đủ để cân bằng thương mại, chẳng hạn như giảm trợ cấp công nghiệp trong nước và hạ thấp rào cản thương mại cho các công ty nước ngoài tại Trung Quốc.
Ông Lư Sa Dã (Lu Shaye), cựu Đại sứ Trung Quốc tại Pháp và hiện là đại diện đặc biệt của Bắc Kinh tại châu Âu, cho biết chính sách của Trung Quốc đối với châu Âu luôn là “hòa bình, hữu nghị, hợp tác và cùng có lợi”. Ông cũng cho biết, “Điều này chưa bao giờ thay đổi. Chỉ là so với chính sách hiện tại của Hoa Kỳ đối với châu Âu, chính sách của Trung Quốc đối với châu Âu có vẻ có tầm nhìn xa hơn, công bằng hơn và hợp lý hơn. Ông cũng bày tỏ hy vọng rằng điều này sẽ đóng vai trò như một lời cảnh tỉnh đối với châu Âu.”
Tờ Financial Times cho biết Lư Sa Dã được biết đến là nhà ngoại giao “chiến lang” vì chính sách đối ngoại quyết liệt của ông.
Vào tháng 4/2023, ông Lư Sa Dã tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn độc quyền với truyền hình Pháp rằng các nước thuộc Liên Xô cũ, như Latvia, Estonia và Lithuania, những nước cũng là thành viên EU, bao gồm cả Ukraine, “không có tư cách pháp lý trong luật pháp quốc tế” và Crimea “ngay từ đầu đã thuộc về Nga”. Tuyên bố này đã gây náo động khắp thế giới, đặc biệt khiến các nước vùng Baltic và một số nước thành viên EU tức giận.
Những ngôn luận liên quan đến Đài Loan của ông Lư Sa Dã cũng nhiều lần gây tranh cãi. Trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình vào năm 2022, ông nói rằng nếu ĐCSTQ thống nhất Đài Loan, sẽ cần “giáo dục lại” người dân Đài Loan và khiến họ “trở lại thành những người yêu nước”, gây xôn xao trong dư luận châu Âu.
Nhà bình luận thời sự người Hoa, ông Đỗ Chính (Du Zheng), cho rằng ông Lư Sa Dã sẽ được ĐCSTQ coi là anh hùng bất chấp những ngôn luận của ông ở Pháp đã gây ra sự phẫn nộ của dư luận. Bởi vì ông Tập Cận Bình vẫn luôn truyền tải tư tưởng cho các nhà ngoại giao sự cần thiết phải “dám đấu tranh và giỏi đấu tranh”, cho nên cách làm của ông Lư Sa Dã phù hợp với yêu cầu của ông Tập. Ông Tập muốn xem ai có thể làm những gì mình thích và ai có thể lên tiếng lớn hơn cho ĐCSTQ trên trường quốc tế. ĐCSTQ đang phải đối mặt với một tình thế tiến thoái lưỡng nan về mặt ngoại giao, và ông Tập khó có thể từ bỏ đường lối cứng rắn của mình. Trong tương lai, ông Tập sẽ cần nhiều “chiến lang” như Lư Sa Dã để lao vào chiến tuyến vì đảng và nhà nước. Họ sẽ coi thế giới như một vùng hoang dã, ngang nhiên tấn công người khác, và xã hội tự do cần phải cảnh giác cao độ.
Một số nhà bình luận khác cũng tin rằng việc bổ nhiệm ông Lư Sa Dã làm người đứng đầu quan hệ ngoại giao của Trung Quốc với châu Âu, là dấu hiệu cho thấy lập trường cứng rắn hơn của Bắc Kinh. Tuy nhiên, một nhà ngoại giao EU khác cho biết “Trung Quốc đang trong thế tấn công quyến rũ” và Bắc Kinh “thậm chí bày tỏ hy vọng rằng châu Âu có thể có một chỗ ngồi trên bàn đàm phán hòa bình ở Ukraine”.
Trưởng bộ phận thương mại EU Šefčović sẽ thăm Trung Quốc vào cuối tháng này. Bộ trưởng Ngoại giao Tây Ban Nha Alberto Alvarez nói với tờ Financial Times vào tháng trước rằng Liên minh châu Âu cũng nên nhìn thấy những cơ hội tiềm năng. Ông cho biết khi Trung Quốc “có thể trở thành đối tác, chúng tôi sẽ tận dụng tốt điều đó”.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết vào tháng Hai rằng trong khi EU sẽ tiếp tục “giảm thiểu rủi ro” bằng cách bảo vệ các ngành công nghiệp địa phương, “chúng ta có thể tìm ra các thỏa thuận thậm chí có thể mở rộng quan hệ thương mại và đầu tư”.
Bảo Minh, theo RFI, Financial Times