Trương Nhân Tuấn
16-2-2025
Tôi không nghĩ là khi “cuồng” ai đó, hay một chủ thuyết nào đó, thì con người bị “mỡ heo” làm cho mờ mắt đi.
Tình hình hiện tại, cái gọi là “thuyết” MAGA – Make America Great Again – Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại. Câu hỏi là, nước Mỹ có bao giờ nhỏ bé trước cái gì đó hay chưa? Chưa bao giờ, có phải không? Nước Mỹ chưa bao giờ nhỏ đi thì tại sao phải làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại?
Cái khẩu hiệu MAGA cụ thể là cái màng mỡ heo làm mù mắt mọi người. Hệ quả là, khi nhìn lại chiến tranh Ukraine, ta thấy nhận định của họ vừa thiếu sâu sắc, vừa méo mó. Chiến tranh Ukraine sắp đủ ba năm. Ba năm thời gian tuy nhiều nhưng chắc chắn chưa đủ để người ta quên những chuyện quan trọng.
Nguyên nhân nào khiến Putin đánh Ukraine?
Theo tôi, nguyên nhân khiến Putin đánh Ukraine có rất nhiều. Quan trọng hơn hết là yếu tố địa chiến lược: Chinh phục lại vùng ảnh hưởng mà nước Nga đã mất sau khi Liên Xô sụp đổ. Putin nhận lấy sứ mệnh và xem đó là trách nhiệm phải thực hiện của mình. Muốn thực hiện giấc mơ này, Putin phải chiếm hữu Crimea và làm chủ biển Azov (vụ này tôi đã viết một bài, từ khi hai bên Nga-Ukraine bắt đầu đàm phán để phân định biển Azov).
Chiếm hữu Crimea là đầu mối để Nga phục hồi vùng ảnh hưởng phía Tây. Đây là cảng duy nhứt có thể giúp hải quân Nga hiện diện tại Địa Trung Hải.
Nhưng muốn giữ được Crimea thì Nga phải “nội hải hóa biển Azov”. Và muốn “nội hải hóa biển Azov”, Putin phải chiếm được những vùng thuộc Ukraine là Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia và Kherson.
Vì vậy sau khi chiếm Crimea, Putin cho thúc đẩy thành lập các “cộng hòa tự trị”. Sau đó là “chiến dịch quân sự đặc biệt” để thực hiện ý định. Cuối cùng Putin phát động chiến dịch xâm lược Ukraine trên bình diện rộng năm 2022.
Về lý do vì sao Mỹ và EU có trách nhiệm bảo vệ (cung cấp vũ khí cho) Ukraine
Thứ nhứt là Memorandum Budapest 1994. Nội dung văn bản Mỹ, Anh và Nga cam kết tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine, cam kết bảo vệ Ukraine nếu nước này bị tấn công, để đổi lấy lượng đầu đạn hạt nhân của Liên Xô cài đặt trên lãnh thổ Ukraine. Dĩ nhiên, cái gì của Liên Xô thì nó cũng thuộc về Ukraine, như thuộc về Nga. Ukraine đồng ý giao toàn bộ các hỏa tiễn, đầu đạn hạt nhân trên lãnh thổ mình cho Nga để đổi lấy sự bảo vệ của Nga, Mỹ và Anh (và Pháp với Trung Quốc ở một mức độ khác).
Nga đã mở cuộc chiến “xâm lược” Ukraine. Cuộc chiến này Putin bị Đại hội đồng LHQ ra nghị quyết lên án và bị Tòa Hình sự Quốc tế kết tội “vi phạm tội ác chiến tranh”.
Mỹ và Anh, hai quốc gia trực tiếp có trách nhiệm bảo vệ Ukraine, theo tinh thần Memorandum Budapest 1994, các quốc gia thuộc NATO đồng thời tham chiến, vì lý do an ninh quốc gia nhưng cũng do điều 5 Hiến chương NATO trói buộc.
Tức là Mỹ có trách nhiệm bảo vệ Ukraine, vì đó là cam kết của Mỹ, chớ không hề vì lý do nhân đạo hay vì bất cứ một lý do nào khác. Nếu Mỹ bội ước (và Nga đã bội ước từ lâu), Ukraine dĩ nhiên có quyền trang bị vũ khí hạt nhân, tức trở lại “hiện trạng” trước 1994 (Ukraine có trên 3.000 hỏa tiễn gắn khoảng 10.000 đầu đạn hạt nhân).
Chuyện Trump đòi Ukraine 500 tỉ đôla giá trị đất hiếm để “bù trừ” vô số vũ khí mà Mỹ đã giúp cho Ukraine trong cuộc chiến là chuyện của lục lâm, thảo khấu. Ukraine có thể ưu tiên cho Mỹ và các nước EU khai thác đất hiếm trên lãnh thổ của họ, kiểu mua-bán sòng phẳng. Không có vụ ai nợ ai trong cuộc chiến tranh này hết cả.
Thứ hai, Mỹ và các nước EU có trách nhiệm giúp phương tiện để Ukraine tự vệ. Vì Nga đã xâm lược Ukraine, chà đạp nền tảng hiến chương LHQ ở các điều phải tôn trọng chủ quyền và nguyên tắc bất khả xâm phạm của đường biên giới.
Thứ ba là lý do an ninh của các quốc gia NATO. Mỹ là thành viên sáng lập, và là thành viên đứng đầu khối NATO. Dĩ nhiên, chiếu điều 5 Hiến chương NATO, Mỹ liên đới có trách nhiệm bảo vệ an ninh cho các quốc gia thành viên.
Tức là gì? Là Mỹ và Anh có “TRÁCH NHIỆM” bảo vệ Ukraine, vì đó là “CAM KẾT” của Mỹ và Anh đối với Ukraine.
Là Mỹ và đồng minh NATO có “TRÁCH NHIỆM” bảo vệ Ukraine vì bảo vệ Ukraine là bảo vệ nền tảng Hiến chương LHQ, là bảo vệ “trật tự quốc tế dựa trên luật lệ”.